وقتی صحبت از ساختن یک سازه به میان می‌آید اولین مبحث مهم تهیه مصالح است. اما انتخاب مصالح مناسب نیازمند اطلاعات فراوان و البته مهمی درباره انواع آن است. در واقع این اطلاعات به سازندگان یک ساختمان کمک می‌کند تا با توجه به ویژگی‌های انواع مصالح ساختمانی، متریال متناسب با نیاز خود را انتخاب کنند. مقاومت در برابر زلزله، مقاومت در برابر آتش، شرایط جوی و آب و هوایی منطقه، کاربرد سازۀ مورد نظر همگی از عواملی هستند که در انتخاب مصالح ساختمانی نقش دارند. در ادامه با انواع مصالح و ویژگی‌های آنها آشنا می‌شویم.
برای خرید یونولیت سقفی با بهترین کیفیت به مجموعه یونیپلکس مراجعه کنید.
انواع مصالح ساختمانی و کاربرد آنها
-
بتن
بتن یکی از کاربردی‌ترین مصالح ساختمانی است که از ترکیب آب، سنگدانه (ماسه و شن) و سیمان پرتلند ساخته می‌شود. کاربرد بتن در ساختمان‌سازی افزایش مقاومت کششی است اما بتن به تنهایی در ساختمان کاربرد ندارد و نمی‌تواند مقاومت لازم را به‌وجود آورد. از این رو از آن در ترکیب با مواد دیگری مانند میلگرد آجدار استفاده می‌شود. بتن انواع مختلفی دارد که بر حسب نیاز نسبت به نوع سازه انتخاب می‌شود.
- از بتن حجیم در ساخت سد استفاده می‌شود.
- بتن تنیده به دلیل ایجاد دیوارۀ نفوذناپذیر در ساخت لوله‌ها کاربرد دارد.
- از بتن پیش تنیده برای افزایش مقاومت باربری استفاده می‌شود.
- بتن خیلی متراکم برای دیوارهای حفاظتی نیروگاه‌های اتمی مناسب است.
- از بتن الیافی به دلیل مقاومت کششی و برشی در سازه‌های زیرزمینی استفاده می‌شود.
- بتن سبک برای بکارگیری در سقف‌های کاذب بسیار مناسب است.
- بتن شفاف به دلیل ساطع کردن بخشی از پرتوهای نور و عملکردی مانند شیشه در زیرگذرها و پل‌های شهری کاربرد دارد.
-
میلگرد
میلگردها میله‌هایی فولادی هستند که معمولا به همراه بتن در ساختمان‌سازی به‌کار می‌روند. در واقع بتن به دلیل ضعف در برابر نیروهای کششی و چرخشی به تنهایی قادر به ایجاد مقاومت بالا در سازه نیست و بنابراین از میلگردها به همراه بتن استفاده می‌شود. در واقع میلگردها، در ضد زلزله کردن یک سازه نقش بسیار مهمی دارند. میلگردها سایزهای مختلف و انواع مختلفی دارند. میلگرد ساده، میلگرد آجدار و میلگرد کلاف میلگردهای موجود در بازار هستند. در این بین بتن‌ریزی روی میلگردهای آجدار استحکام بیشتری را به همراه دارد.
-
سیمان
سیمان از ترکیب سنگ آهک و خاک رس ساخته می‌شود سپس با مخلوط شدن با مصالح دیگر مانند شن، ماسه و سنگ در ساخت بتن کاربرد دارد و موجب چسبندگی مواد و ذرات به یکدیگر می‌شود. سیمان انواع مختلفی دارد که با توجه به شرایط از آنها استفاده می‌شود.
- سیمان مقاوم در برابر سولفات‌ها سیمانی که در ساخت بتن سازه‌هایی که در تماس با آب دریا است، استفاده می‌شود.
- سیمان با تولید حرارت کم نوع دیگری از سیمان است که در بتن سدها کاربرد دارد.
- از سیمان سفید در دکوراسیون می‌توان بهره گرفت.
- نوع دیگری از سیمان هم وجود دارد که به آن سیمان تشکیل شده از سرباره کوره گفته می‌شود. این نوع سیمان به دلیل مقاومت فشاری بسیار بالا برای به‌کار بردن در سازه‌هایی که احتمال یخ زدگی یا حملات اسیدی وجود دارد بسیار مناسب است.
- سیمان هیدروگرافیک نیز به دلیل مقاومت در برابر باران و آب در ساخت و سازهای آبی استفاده می‌شود.
- سیمان پرتلند پوزولانی نیز سیمانی است که به دلیل مقاومت در برابر حملات شیمیایی در سازه‌های دریایی و فاضلاب‌ها کاربرد دارد.
-
سنگ
سنگ های ساختمانی از دیگر مصالح ساختمانی است که کاربرد فراوانی در صنعت ساختمان‌سازی دارد. از دلایل کاربرد فراوان و محبوبیت آن می‌توان مقاومت بالا، قابلیت برش و شکل‌پذیری را نام برد. این ویژگی منحصر به فرد باعث شده است تا از سنگ در فونداسیون و نمای ظاهری ساختمان استفاده کرد. علاوه بر این، از جمله کاربردهای سنگ در داخل ساختمان می‌توان به استفاده از آن در کف، پلکان و دیوارهای داخل ساختمان اشاره کرد.
سنگ نیز انواع مختلفی دارد که سازندگان و معماران با توجه به نیاز ساختمان از آنها استفاده می‌کنند. سنگ‌ها بنا بر مقاومت‌شان در برابر رطوبت، هوازدگی و نفوذ آب در قسمت‌های مختلف ساختمان به‌کار برده می‌شوند. برخی از آنها تنها در دکوراسیون داخلی کاربرد دارند ولی برخی دیگر به دلیل مقاومت بالا در کف و نمای ساختمان بکار برده می‌شوند.
- از سنگ گرانیت به دلیل مقاومت بالا در برابر ضربه و نفوذ آب برای کف سازی روی تأسیسات استفاده می‌شود.
- سنگ کوارتزیت و سنگ گابرو به دلیل مقاومت در برابر هوازدگی در نمای ساختمان، پله‌ها و کف کاربرد دارند.
- استفاده از سنگ ازاره نیز به دلیل مقاومت بالا در برابر نفوذ رطوبت در پایین دیوارها مورد توجه سازندگان ساختمان‌ها قرار گرفته است.
-
آجر
آجرها بلوک‌هایی هستند که در ساختمان‌سازی کاربرد فراوانی دارند و از آنها بیشتر در چیدن دیوارها استفاده می‌شود. آجر انواع مختلفی دارد که از این میان می‌توان به این موارد اشاره کرد:
- آجر نسوز که در ساخت باربیکیو و شومینه کاربرد فراوانی دارد.
- آجر نما که به دلیل مقاومت در برابر آب و هوا در نمای بیرونی ساختمان کاربرد دارد.
- آجر لفتون یا مهندسی که سوراخ‌دار است و برای دیوارچینی استفاده می‌شود.
- آجر سقفی سفالی که برای سقف ساختمان‌ها مناسب است.
- آجر رسی که مقاومت حرارتی بسیار بالایی دارد اشاره کرد.
-
آهن
آهن آلات ساختمانی دسته‌ای دیگر از مصالح ساختمانی هستند که انواع و کاربردهای مختلفی دارند. پروفیل‌های ساختمانی یکی از انواع آهن آلات هستند که بر حسب سطح مقطع خود به دو نوع پروفیل‌های باز یا بسته تقسیم می‌شوند. میلگردهای آجدار، تیرآهن، ستونی و قوطی آهنی از انواع پروفیل‌های آهنی هستند. فولادهای ساختمانی نیز شامل ورق‌های فولادی مانند ورق‌گالوانیزه، ورق سیاه و لوله‌های گاز هستند.
برای کاهش هزینه‌های ساخت و ساز می‌توانید برای جایگزین یونولیت در سقف، از سقف‌های لایت فرم استفاده کنید.
مصالح ساختمانی برای مقاومت
در بحث مقاومت ساختمان ضروری است، که سازندگان ساختمان ویژگی‌های مصالح ساختمانی مختلف را بررسی کرده و با توجه به جغرافیا، کاربری سازه و نیز با توجه به کاربرد هر بخش مختلف سازه، متریال مناسب را انتخاب کنند.
برای مثال مصالح مناسب برای یک سازه در منطقه‌ای با رطوبت بالای هوا با منطقه‌ای گرم و خشک متفاوت است. همچنین مصالح مناسب برای استفاده در کف ساختمان با مصالح مناسب نمای ساختمان و یا بخشهای مختلف مانند راه‌پله‌ها و یا آشپزخانه و اتاق خواب فرق دارند.
فونداسیون و پی‌ریزی یک ساختمان بخشی است که وزن ساختمان را به زمین منتقل می‌کند. بنابراین مصالح مصرفی در این بخش باید بسیار مرغوب باشند. امروزه فونداسیون‌ها معمولا به‌صورت ترکیبی از میلگرد و بتن هستند که همین امر باعث افزایش مقاومت ساختمان‌ها نسبت به گذشته شده است.
اما گاهی نیاز است مقاومت یک ساختمان به دلایل مختلفی از جمله تغییر کاربری افزایش پیدا کند. استفاده از برخی از متریال‌ها و همچنین برخی روش‌های مهندسی باعث مقاومت بیشتر ساختمان می‌شود.
برای افزایش مقاومت یک سازه روش‌های مختلفی وجود دارد. تکنیک‌های ژاکت بتنی و ژاکت فولادی از جمله روش‌های کاربردی هستند که مقاومت تیرها، ستون‌ها و دیوارها را افزایش می‌دهند. که البته در این بین استفاده از روش ژاکت بتنی به دلیل قابلیت استفاده در همۀ بخشهای ساختمان کاربردی‌تر است. اجرای این روش با اضافه کردن آرماتورهای طولی و اجرای بتن‌ریزی مجدد است.
الیاف FRP یکی دیگر از مصالح کاربردی برای افزایش مقاومت ساختمان است. استفاده از الیاف FRP از روش‌های نوین افزایش مقاومت تیرها است. الیاف کربن، الیاف شیشه، الیاف آرامید و الیاف هایبرید از انواع الیاف FRP هستند. مقاوم‌سازی با این روش یکی از روش‌های نوینی است که مهم‌ترین مزایای آن مقاومت کششی بسیار بالا و وزن کم این الیاف است.
شاتکریت (بتن پاشی) روش دیگری برای افزایش مقاومت ساختمان است. این روش برای افزایش مقاومت دیوارها کاربرد دارد. اما روش جدیدتری مشابه شاتکریت وجود دارد که کامپوزیت FRCM نامیده می‌شود. در این روش ابتدا شبکه میلگرد FRP بر روی دیوار از پیش ساخته شده قرار می‌گیرد و سپس بتن پاشی انجام می‌پذیرد.
پس کشیدگی و پیش تنیدگی سازه روش دیگری برای افزایش مقاومت ساختمان است. به دلیل عدم مقاومت کافی بتن از میلگردهای فولادی هم زمان با بتن استفاده می‌شود. استفاده از کابل در ناحیه کششی بتن موجب آن می‌شود که یک نیروی فشاری به کابل‌ها وارد شود و در هنگام اعمال بارهای مرده و زنده بتن ترک نخورد. از این روش در مقاوم‌سازی پارکینگ‌ها، پل‌ها، ورزشگاه‌ها و … استفاده می‌شود.
مصالح ساختمانی برای مقاوم در برابر آتش
آتش یکی از بلایایی است که معماران و مهندسان در حین ساخت‌وساز بدان توجه می‌کنند. استفاده از مصالح ساختمانی ضد آتش یا مقاوم در برابر آتش همواره از موضوعات مهم در صنعت ساختمان است. آتش ممکن است از طریق اختلال در تأسیسات، بی‌احتیاطی انسان‌ها و عوامل دیگری صورت پذیرد. امروزه در میان مصالح ساختمانی انواع ضدحریق نیز تولید می‌شود که استفاده از آنها در صنعت عمران بسیار مفید و کاربردی است.
شیشه یکی از مصالح پرکاربرد ساختمانی است که بر اثر حرارت قابلیت شکنندگی دارد و می‌توان به‌جای شیشه معمولی از شیشه ضدحریق استفاده کرد که تا دمای 700 درجه مقاومت دارد. برخی سنگ‌ها مانند گرانیت نیز مقاومت کمی در برابر حرارت دارند و خورد می‌شوند و بهتر است از سنگ‌های مقاوم در برابر حرارت مانند بازالت استفاده شود.
آجر به دلیل تولید در حرارت بالا به عنوان یکی از مصالح مقاوم در برابر آتش شناخته می‌شود و آجر نسوز به‌طور ویژه مقاومت بالایی دارد. فایبرگلاس به همراه شیشه‌های مذاب تولید می‌شود و قابل اشتعال نیست. پشم شیشه نیز از مصالحی است که نسوز و غیرقابل اشتعال است.
سخن پایانی
در این مقاله دربارۀ انواع مصالح ساختمانی، کاربرد آنها، روش‌ها و مصالح کاربردی در مقاوم سازی ساختمان و نیز مصالح ضذ حریق صحبت کردیم. شما نیز می‌توانید با توجه به نکات ذکر شده از انواع مصالح ساختمانی با توجه به نیاز خود در ساخت ساختمان استفاده کنید.
سلام ممنون از اطلاع درست و مفید که در اختیارمون قرار میدید
راجب بهترین مصالح ساختمانی مقاوم در برابر آتش هم میشه توضیح بدید.
با تشکر
سلام صبحتون بخیر
مرسی از شما که سوال خیلی خوب و مفیدی پرسیدین.
جواب کامل انواع مصالح ساختمانی مقاوم در برابر آتش در بلاگ قرار گرفت.