بتن چیست

بتن (concrete) ماده ای چسبنده است که از ترکیب سیمان، آب و سنگ دانه ها ( ماسه و شن) با دانه بندی های متفاوت تشکیل شده است. سنگ دانه ها تقریبا سه چهارم و ملات سیمان و آب یک چهارم آن را تشکیل می دهد. این ترکیب بعد از گذشت زمان سخت شده و بتن تشکیل می شود. میزان آب بر حسب میزان سیمان بیان می شود که به آن نسبت آب به سیمان گفته می شود که هرچه این نسبت کمتر باشد مقاومت بتن بیشتر و نفوذ پذیری آن کم می شود. بتن از اصلی ترین و پرکاربردترین مصالح ساخت و ساز است و بعد از آب پراستفاده ترین ماده است.

بتن ماده ای انعطاف پذیر است و گاهی برای تغییر خواص و مشخصه ها و اصلاح بتن به آن افزودنی هایی با هدف افزایش مقاومت، عملکرد بهتر در برابر یخ زدگی و افزایش یا کاهش زمان گیرش اضافه می شود.

انواع بتن

بتن ها بر اساس کاربرد و نوع استفاده، روش ساخت، ترکیبات و طرح اختلاط به انواع مختلفی تقسیم می شوند.

بتن معمولی

بتنی که از سیمان، آب و سنگ دانه ها تشکیل شده بتن معمولی است و مقاومت نرمال (بین 10 تا 40 مگاپاسکال) دارد. زمان گیرش بتن معمولی به عیار سیمان و شرایط آب و هوایی بستگی دارد که حدود 30 تا 90 دقیقه است.

حذف یونولیت از سقف با استفاده از قالب های یونیپلکس

بتن آرمه یا بتن مسلح

بتن آرمه بتن معمولی است که با آرماتور برای بالا بردن مقاومت کششی مسلح شده است چون بتن معمولی در کشش ضعیف ولی دارای مقاومت فشاری بالایی است. آرماتورهای فولادی مسلح کننده بتن به شکل میلگرد یا شبکه هستند.

بتن غیرمسلح

این بتن هیچ آرماتور و هیچ مسلح کننده ای ندارد و برای ساخت روسازی، پیاده روها و ساختمان هایی که به مقاومت کششی نیاز ندارند استفاده می شود. پایداری بتن غیرمسلح بالاست.

برای اینکه بدانید آرماتور بندی چیست می توانید در این مقاله در این خصوص اطلاعت بیشتر کسب کنید. 

بتن سبک

این بتن چگالی (وزن مخصوص) کمتر از 1920 کیلوگرم بر مترمکعب دارد. برای تولید این بتن از سنگ دانه های سبک مثل پرلیت، اسکوریا و پوکه معدنی استفاده می شود. این بتن در ساخت بلوک های ساختمانی، عرشه های پل با دهانه بلند و حفاظت از سازه های فولادی به کار می رود.

بتن سنگین

بتنی که وزن مخصوص یا چگالی آن بین 3000 تا 4000 کیلوگرم بر مترمکعب است. برای تولید این بتن از سنگ دانه های سنگین مثل سنگ های خرد شده و باریت استفاده می شود و به علت مقاومت در برابر تابش هسته ای این بتن در ساخت نیروگاه های اتمی به کار می رود.

بتن پیش تنیده

در این بتن میلگردهای استفاده شده قبل از اعمال بار واقعی تحت فشار قرار می گیرند. در طول ساخت و اجرای بتن این میلگردهای کششی در محل جایگذاری شده و هنگامی که بتن سخت شد میلگردها توسط جک و تجهیزات سنگین تحت تنش فشاری قرار می گیرند. فرآیند پیش تنیدگی در بتن باعث ایجاد مقاومت کششی بیشتر در قسمت های پایینی بتن می شود. این بتن در پروژه های بزررگ مثل پل ها، سازه های سنگین و سقف های با دهانه بزرگ به کار می رود.

بتن پیش ساخته

المان های بتنی مختلف با ویژگی های متفاوت را می توان در کارخانه ساخت و به محل استفاده منتقل کرد. این عناصر به عنوان عناصر پیش ساخته شناخته می شوند که شامل بلوک های بتنی، دیوارها، شمع ها، سقف ها، تیرهای بتنی و پله ها می شوند. مزیت این قطعات ساخت سریع و کیفیت بالای آن هاست.

بتن هوادهی شده

در این بتن با استفاده از افزودنی ها هوادهی انجام می شود. الکل، رزین و اسیدهای چرب از عوامل هوادهی هستند. میزان هوا در این بتن ها حدود 3 تا 6 درصد است. این بتن در برابر حریق مقاومت بالایی دارد و در ساخت دیوار، کف و سقف از آن استفاده می شود.

بتن آماده

به بتنی که در کارگاه یا کارخانه ساخته می شود و بدون نیاز به عملیات دیگری در محل مورد استفاده قرار می گیرد را بتن آماده می گویند. این بتن با کامیون میکسر به محل استفاده منتقل می شود. کارگاه تولید بتن باید در فاصله مشخصی از محل استفاده احداث شود تا در زمان حمل و نقل طولانی بتن سخت نشود. از مزایای این بتن می توان به سرعت زیاد بتن ریزی و کیفیت بالای بتن اشاره کرد.

بتن متخلخل

15 ال 20 درصد حجم بتن متخلخل فضای خالی و دارای خلل و فرج است که نفوذ پذیری آن را زیاد می کند و آب و هوا از آن عبور می کند. از این بتن در جاده هایی که امکان وقوع سیل دارند و در پیاده روهایی که مشکل آب گرفتگی دارند، استفاده می شود. آب از بین فضاهای خالی عبور کرده و به آب های زیرزمینی می رسد. بتن سبک گازی و بتن گازی از بتن های نفوذپذیر هستند.

بتن مگر

بتن مگر یا بتن نظافت برای آماده سازی بستر خاک و لایه اول پی سازی استفاده می شود. عیار بتن مگر کم است یعنی سیمان به کار رفته در آن (بین 100 تا 150 کیلوگرم بر مترمکعب) نسبت به بتن های دیگر کم تر است. این بتن برای صاف کردن فونداسیون و جلوگیری از جذب آب بتن توسط خاک هم به کار می رود.

بتن پلیمری

در این بتن سنگ دانه ها  به جای سیمان با یک چسبنده پلیمری به هم می چسبند که حجم حفره های موجود بین سنگ دانه ها و فضای خالی کم می شود که در نتیجه این بتن جذب آب کمتر و مقاومت بیشتری در برابر خورنده ها و یخ زدگی دارد. این بتن در برای پرکردن سوراخ ها و گودها و در مکان هایی که تحت فشار زیاد (مانند استخر های آبیاری) هستند استفاده می شود.

بتن آسفالتی

این بتن ترکیبی از سنگدانه و قیر(به عنوان چسبنده) است که در ساخت جاده ها، فرودگاه ها، بزرگ راه ها، باراندازها و پایانه ها و قسمت داخلی سدها از آن استفاده می شود. از مزایای این بتن مقاومت بالا، تولید سریع و یکنواخت است.

بتن شیشه ای

می توان از شیشه های بازیافتی به عنوان سنگ دانه در بتن استفاده کرد. بتن شیشه ای مقاومت و زیبایی بیشتری دارد هم چنین عایق گرما می باشد.

بتن با مقاومت بالا

این بتن مقاومت بالا (بیشار از 40 مگاپاسکال) دارد که این مقاومت از نسبت آب به سیمان کم حاصل می شود. گاهی از مواد افزودنی ها مثل زودگیر کننده ها و کاهش دهنده های آب هم برای بیشتر شدن مقاومت بتن استفاده می شود. در بتن با مقاومت بالا از سنگ دانه های با کیفیت استفاده می شود. از معایب این بتن روان گرایی کمتر و شکنندگی آن است.

بتن با کارایی بالا

این بتن ها علاوه بر مقاومت بالا استاندارهای دیگری در چگالی، طول عمر، راحتی جاگذاری و اجرای راحت تر دارند. مقاومت این بتن بین 70 تا 100 مگاپاسکال است.

بتن خود متراکم

این بتن که به بتن ریزشی هم شناخته می شود در زمان بتن ریزی با وزن خود متراکم می شود و تمام منفذها را پر می کند. بتن خودمتراکم روان و رقیق است و نیازی به ویبره ندارد. کاربرد بتن های خود متراکم، در ساخت ستون ها، تیرها، مخازن و پیاده رو ها است.

بتن مکیده شده

بتن با آب زیاد برای بتن ریزی راحت اجرا می شود و قبل از سخت شدن آب اضافی توسط دستگاه پمپ یا وکیوم کشیده می شود که در نتیجه بتن زودگیر می شود. در این روش بتن مقاومت 28 روزه خود را در 10 روز به دست می آورد و در برابر تخریب مقاوم تر است.

بتن پمپی

قابلیت انتقال بتن در ساختمان های بلند بسیاز قابل اهمیت است. بتن پمپی روان است و سنگ دانه های ریز و آب زیادی دارد که به راحتی از طریق لوله به ارتفاعات بالا پمپ می شود. بتن ریزی در ساختمان های کوچک هم با پمپاژ انجام می شود.

بتن آهکی

در این بتن به جای سیمان از آهک استفاده می شود. کاربرد این بتن در کف طبقات، گنبد ها و طاق ها است. این بتن سازگار با محیط زیست است و به راحتی تمیز می شود.

بتن زودگیر

این بتن در چند ساعت به مقاومت نهایی خود می رسد. درنتیجه ساخت و ساز سریع تر انجام می شود. مهم ترین استفاده از این بتن در تعمیر جاده ها است.

بتن کوبیده شده

بتن کوبیده شده یا غلتکی با غلتک های سنگین فشرده می شود و میزان سیمان کمتری دارد که پس از تراکم به مقاومت زیادی می رسد. این بتن به علت داشتن دوام بیشتر و هزینه کمتر انتخاب بهتری در مقایسه با آسفالت قیری است. کاربرد آن در جاده ها، محوطه های صنعتی، اسکله ها، باراندازها و باندهای پرواز است.

بتن الیافی

در این نوع بتن از الیاف شیشه، پلی کربنات و یا فلزی استفاده میکنند که از ترک خوردگی بتن بر اثر تبخیر آب جلوگیری کرده و همچنین مقاومت کششی ، برشی و سایشی بتن را بالا میبرد. نوعی از الیاف فلزی نیز میتواند کاملا جایگزین آرماتور حرارتی گردند. از این نوع بتن بیشتر در کف های صنعتی استفاده میشود.

بتن با عملکرد بالا و فوق بالا (HPC و UHPC)

این نوع بتن علاوه بر مقاومت فشاری بالا مقاومت برشی و کششی خوبی از خود نشان می‌دهد. عموما در این نوع بتن از میکروفایبر ها و فرآورده های سیلیکاتی استفاده شده و مقاومت بالایی در برابر تنش های حرارتی و سیکل های گرم و سرد شدن مداوم دارند. از این نوع بتن بیشتر در نمای ساختمانها استفاده می‌شود اما در اجرای باند هواپیما نیز کاربرد دارند.

نویسنده پست: مهدی مواسات

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *