فارسیسقف تیرچه بلوک یکی از سیستم های رایج در اجرای سقف های ساختمانی است که به دلیل ویژگی های برجسته ای مانند سرعت اجرا، کاهش هزینه ها و امنیت بالا در سال های اخیر به طور گسترده در پروژه های ساختمانی کوچک و بزرگ به کار گرفته می شود. این نوع سقف که معمولاً در ساختمان های مسکونی و تجاری به کار می رود، شامل ترکیبی از تیرچه و بلوک است که به صورت متقاطع در کنار هم قرار گرفته اند. تیرچه بلوک به دلیل ساختار منحصر به فردش، می تواند بارهای عمودی را به طور موثر تحمل کند و در عین حال از وزن اضافی در سازه جلوگیری کند. بلوک ها که اغلب از جنس یونولیت، سفال یا بتن هستند، بین تیرچه ها قرار گرفته و به عنوان قالب موقت در هنگام بتن ریزی عمل می کنند. تیرچه ها هم به عنوان بخش اصلی باربر سقف، توانایی انتقال بار به ستون ها و سایر قسمت های ساختمان را دارند.
تیرچه بلوک چیست؟
سقف تیرچه بلوک، یک نوع دال یا پست بند یک طرفه است که شامل تعدادی تیر موازی T شکل با فواصل مشخص از یکدیگر می باشد. در فضاهای بین تیرها، بلوک هایی از جنس سیمانی، سفالی یا پلی استایرن (یونولیتی) قرار می گیرند. این بلوک ها می توانند به صورت ماندگار یا موقت، مانند بتن های فلزی، پلاستیکی یا چوبی، طراحی شوند. مهم است که جنس بلوک ها به گونه ای باشد که با بتن واکنش شیمیایی ندهند.
در سقف تیرچه بلوک، دو روش استفاده از مصالح پیش ساخته و بتن ریزی به صورت همزمان به کار گرفته می شود و قالب تحتانی به طور کامل حذف می شود. در میان مصالح ساختمانی، تنها فولاد توان تحمل نیروهای کششی را دارد؛ بنابراین نقش بتن و سایر مصالح در این نوع سقف، تنها تحمل نیروهای فشاری است. این سقف نقش اساسی و مهمی در انتقال نیروهای افقی و جانبی به دیگر اجزای سازه ایفا می کند و در انواع مختلف سازه ها، از جمله فلزی، آجری و بتنی با شرایط گوناگون، کاربرد دارد.
تیرچه بلوک سیستمی است که در آن، بلوک های سبک و تیرچه های مقاوم در کنار هم قرار گرفته و یکپارچگی لازم برای سقف را فراهم می آورند. این ترکیب منحصر به فرد با توجه به ویژگی هایی همچون کاهش مصرف مصالح و سرعت اجرای بالا، مزیت های زیادی را به خصوص در پروژه های ساختمانی که نیاز به کاهش هزینه ها و زمان ساخت دارند، به همراه دارد. با توجه به اهمیت آن، استفاده از تیرچه بلوک در میان مهندسان و پیمانکاران ساخت و ساز به طور قابل توجهی افزایش یافته است.
اجزای اصلی تیرچه بلوک
سقف تیرچه بلوک از چندین جزء اصلی تشکیل شده است که هر یک نقش مهمی در استحکام و عملکرد نهایی سقف دارند. آشنایی با این اجزا به شما کمک می کند تا بهتر بفهمید چگونه این سقف قادر به تحمل بار و توزیع آن است. این اجزا شامل تیرچه، بلوک، میلگردهای حرارتی، بتن پوششی و کلاف میانی هستند.
تیرچه
تیرچه به عنوان عنصر باربر اصلی در سقف تیرچه بلوک شناخته می شود و با طراحی منحصر به فرد خود، امکان تحمل و انتقال بارهای وارده به سقف را به سایر اعضای سازه فراهم می آورد. تیرچه ها در ایران عمدتاً از نوع بتنی هستند و برای تولید آن ها از قالب های فلزی (موقتی) یا سفالی (دائمی) بهره برداری می شود. برای مسلح کردن این تیرچه ها، سه نوع میلگرد به کار می رود: میلگرد خرپا با قطرهای 6 یا 8 میلی متر، میلگرد کف خرپا (کششی) با قطر 6 تا 16 میلی متر و میلگرد فوقانی خرپا (فشاری) با قطر 6 یا 8 میلی متر.
خرپاها میلگردهای پایینی را به بالایی متصل می کنند و به این ترتیب، مقاومت فشاری و کششی آرماتورها را افزایش می دهند. میلگردهای بالایی برای تحمل نیروهای فشاری خرپا در مراحل اولیه باربری تیرچه به کار می روند. قطر این میلگردها به عوامل مختلفی از جمله فاصله تیرچه ها، نوع میلگرد، فاصله جوش های میلگرد عرضی، ضخامت بتن پوششی و ارتفاع خرپای تیرچه بستگی دارد و معمولاً بین 6 تا 12 میلی متر متغیر است.
ابعاد استاندارد تیرچه ها باید به این صورت باشد: عرض بین 8 تا 12 سانتی متر، ضخامت 4 سانتی متر و ارتفاع خرپاها 16 سانتی متر. در تیرچه هایی که ضخامت بتن پاشنه 5.5 سانتی متر یا بیشتر باشد، می توان قطر میلگرد کششی را تا 20 میلی متر افزایش داد. حداقل تعداد میلگردهای کششی مورد استفاده در تیرچه ها دو عدد است. برای بهبود پیوستگی بین بتن و میلگرد، از میلگردهای آج دار استفاده می شود. در ادامه اجزای مختلف تیرچه توضیح داده می شود:
1.1 آرماتورهای کششی
آرماتورهای کششی در تیرچه ها برای تحمل نیروهای کششی در پایین تیرچه تعبیه شده اند و با استفاده از این آرماتورها، تیرچه می تواند در برابر فشارهای وارده از بالا و کشش های ایجاد شده مقاومت بالایی داشته باشد. وجود این آرماتورها باعث می شود که سقف در مقابل نیروهای کششی دوام بیاورد و با گذشت زمان دچار تغییر شکل نشود. در مرحله اول بارگذاری تیرچه، آرماتور زیرین خرپا که به عنوان عضو کششی خرپا تیرچه عمل می کند، نیروهای کششی ناشی از وزن خود تیرچه را در زمان حمل و نقل تحمل می نماید. در مرحله دوم، این آرماتور باید نیروهای کششی ناشی از وزن مرده تیر را در فاصله بین محور تیرچه ها و دو تکیه گاه موقت به عهده بگیرد. در مرحله سوم، آرماتور زیرین خرپا به عنوان عضو کششی تیر T شکل عمل کرده و نقش مهمی در تحمل بارهای اضافی ایفا می کند.
2.1 آرماتورهای عرضی
آرماتورهای عرضی که به خاموت نیز معروف هستند، به صورت عرضی و عمود بر آرماتورهای کششی در تیرچه قرار می گیرند. این آرماتورها با قرارگیری در فواصل مشخصی در طول تیرچه از شکست و ترک خوردگی ناشی از برش و خم شدگی جلوگیری می کنند. خاموت ها به نوعی نقش تقویت کننده در برابر نیروهای برشی و پیچشی را ایفا کرده و به پایداری و استحکام سقف کمک می کنند. در مرحله نخست بارگذاری، آرماتورهای عرضی به همراه اعضای کششی زیرین و بالایی، ایستایی لازم برای تحمل وزن تیرچه در هنگام جابجایی را فراهم می کنند و به عنوان اعضای مورب عمل می کنند. در مرحله دوم، این میلگردها باید قادر باشند وزن مرده سقف را در فاصله بین تکیه گاه های موقت تحمل نمایند. این قابلیت اطمینان می دهد که تیرچه در برابر بارهای وارد شده به طور مؤثر عمل کند. در مرحله سوم، آرماتورها پیوستگی لازم را میان میلگرد کششی خرپا و بتن پوششی ایجاد می کنند. این آرماتورها همچنین قسمتی از نیروهای برشی تیر T شکل را تحمل می نمایند و بدین ترتیب به افزایش پایداری و عملکرد کلی تیرچه کمک می کنند. این فرآیند به بهبود توزیع بار و جلوگیری از شکستگی در نقاط بحرانی سازه کمک می کند.
3.1 آرماتورهای بالایی
آرماتورهای بالایی در بخش بالای تیرچه قرار می گیرند و به عنوان یک لایه مقاومتی در برابر نیروهای فشاری که بر سقف وارد می شوند، عمل می کنند. این آرماتورها در کنار سایر اجزای تیرچه، به دوام و کارایی سازه کمک کرده و توانایی تحمل بارهای سنگین را به سقف می دهند. در مراحل اول و دوم بارگذاری، از این آرماتور به عنوان عضو بالایی خرپا استفاده می شود. وظیفه این آرماتور تحمل وزن مرده سقف در فاصله بین دو تکیه گاه موقت در زمان بتن ریزی و قالب بندی و همچنین تحمل وزن تیرچه در هنگام حمل و نقل است.
در مرحله سوم، اگر این آرماتور در سطحی بالاتر از بلوک ها و در ضخامت بتن پوششی قرار گیرد، به عنوان آرماتور افت و حرارت در مقطع مرکب سقف عمل می کند. این ویژگی به بهبود عملکرد سازه و افزایش مقاومت آن در برابر تغییرات دما و فشارهای ناشی از بارهای اعمالی کمک می کند.
4.1 آرماتورهای پاشنه
آرماتورهای پاشنه در بخش پایینی تیرچه و در قسمت پاشنه قرار دارند و نقش مهمی در تقویت بخش پایینی تیرچه در برابر نیروهای کششی و خمشی دارند. این نوع آرماتور با ترکیب مناسب مواد، از شکست و تغییر شکل ناخواسته تیرچه جلوگیری می کند و مقاومت تیرچه را در برابر تنش ها افزایش می دهد. پاشنه تیر باید پیش از نصب، بتن ریزی شود تا تکیه گاه مناسبی برای بلوک ها به عنوان قالب دائمی فراهم کند و از قالب بندی قسمت زیرین سقف جلوگیری نماید. این اقدام موجب می شود تا سازه در برابر بارهای مختلف مقاوم تر شود و کیفیت نهایی ساخت افزایش یابد. بتن ریزی پاشنه تیر همچنین به ایجاد یک سطح یکنواخت و مستحکم برای نصب بلوک ها کمک می کند.
5.1 آرماتورهای تقویتی
در برخی از نقاط تیرچه که نیاز به تقویت بیشتری دارند، از آرماتورهای تقویتی استفاده می شود. این آرماتورها به خصوص در محل های اتصال تیرچه ها به ستون ها یا دیگر اجزای سازه به کار می روند تا توان تیرچه برای تحمل فشار بیشتر شود. هنگامی که وجود دو آرماتور کششی پایینی درون خرپا نتواند حداکثر لنگر در وسط دهانه را تحمل کند، از آرماتورهای اضافی در داخل خرپای فلزی استفاده می شود. به همین دلیل، این آرماتورها به عنوان آرماتورهای تقویتی شناخته می شوند. این آرماتورها به افزایش ظرفیت باربری و بهبود عملکرد سازه کمک می کنند و موجب می شوند تا تیرچه ها در برابر لنگرها و بارهای اضافی مقاوم تر شوند.
6.1 آرماتورهای کمکی اتصال
آرماتورهای کمکی اتصال برای ایجاد ارتباط بهتر بین تیرچه و بتن پوششی مورد استفاده قرار می گیرند. این آرماتورها با افزایش پیوستگی بین اجزا، استحکام نهایی سازه را بهبود می بخشند و تضمین می کنند که تیرچه ها و بتن به صورت هماهنگ عمل کنند. این نوع آرماتور برای مهار کردن آرماتورهای کششی و فراهم کردن امکان استقرار بیش از دو آرماتور کششی در پاشنه تیر به کار می رود. این روش به بهبود توزیع بار و افزایش مقاومت تیر در برابر لنگرها و بارهای وارده کمک می کند و از آسیب دیدگی احتمالی در نقاط بحرانی سازه جلوگیری می کند. به این ترتیب، استفاده از این آرماتورهای اضافی به تقویت کلی سازه کمک می کند.
بلوک
بلوک ها به عنوان اجزای غیر باربر در سقف تیرچه بلوک عمل می کنند. معمولاً از جنس هایی مانند یونولیت، بتن یا سفال ساخته شده و در بین تیرچه ها قرار می گیرند تا وزن سازه را کاهش دهند و عایق حرارتی و صوتی مناسبی ایجاد کنند. بلوک ها فضای بین تیرچه ها را پر کرده و به عنوان قالبی برای بتن ریزی نهایی استفاده می شوند.
بلوک در واقع یک قطعه مستطیلی شکل است که می تواند از جنس بتن، سفال یا یونولیتی ساخته شود. این قطعه معمولاً با ابعاد 25*20*40 سانتی متر موجود است و در صورتی که بار سقف از میزان تحمل بتن بیشتر باشد یا دهانه بزرگ تری داشته باشد، از بلوک با ارتفاع 25 سانتی متر استفاده می شود. همچنین زمانی که نیاز به بلوک ضخیم تر در سقف وجود داشته باشد، از بلوک دو تکه استفاده می شود که با قرار دادن بلوک ها بر روی هم، ارتفاع آن ها به 35 سانتی متر می رسد. ابعاد بلوک ها با توجه به فاصله بین تیرچه ها و ضخامت سقف تغییر می کند و باید توجه داشت که این بلوک ها قابلیت تحمل فشار بار زیاد را ندارند. همچنین بلوک ها وزن پایینی دارند تا استحکام تیرچه بلوک افزایش یابد و وزن بار مرده کاهش یابد. این ویژگی ها به بهبود عملکرد کلی سازه کمک می کند.
میلگردهای حرارتی، افت و میلگرد منفی
میلگردهای حرارتی، افت و میلگرد منفی برای مقابله با تغییرات دمایی، انقباض و انبساط مصالح در طول زمان استفاده می شوند. میلگردهای حرارتی و افت از تنش های حاصل از تغییرات دمایی و انقباض مصالح در سازه جلوگیری کرده و به پایداری سازه کمک می کنند. میلگردهای منفی نیز برای افزایش مقاومت سقف در برابر نیروهای منفی مورد استفاده قرار می گیرند.
آرماتورهای افت و حرارت به منظور جلوگیری از تنش های متفرقه در بتن پوششی و جذب تنش های ناشی از افت (جمع شدگی) و تغییر دما، در دو جهت عمود بر هم، در قسمت بالایی بتن سقف و روی بلوک ها قرار می گیرند. اگر ارتفاع تیرچه خرپا به قدری باشد که آرماتور بالایی تیرچه در محل میلگرد حرارتی قرار گیرد، از همان آرماتور به عنوان آرماتور افت و حرارت در جهت طولی استفاده می شود. قبل از بتن ریزی، آرماتورهای منفی در محل تکیه گاه هر تیرچه اضافه می شوند تا پایداری بیشتری در برابر تنش های ناشی از بارگذاری های مختلف فراهم شود و از ایجاد ترک ها در بتن جلوگیری گردد. این اقدامات به افزایش طول عمر و عملکرد مناسب سازه کمک می کنند.
بتن پوششی (درجا)
بتن پوششی که به صورت درجا بر روی تیرچه ها و بلوک ها ریخته می شود، نقش پوشش نهایی و افزایش دهنده مقاومت سازه را ایفا می کند. این بتن، سقف را به صورت یکپارچه محکم کرده و با ایجاد پیوند قوی بین اجزای مختلف سقف، از جدا شدن و تغییر شکل اجزای داخلی جلوگیری می کند.
پس از جایگذاری تیرچه ها و بلوک ها، بتن ریزی انجام می شود تا پس از اینکه آرماتورهای کششی تیرچه مقاومت لازم را ایجاد کردند، این بتن بتواند بار وارد شده به سقف را تحمل کند. ضخامت بتن پوششی بر اساس طول دهانه و بار وارده محاسبه می شود تا اطمینان حاصل شود که سازه در برابر فشارها و تنش های مختلف مقاوم است. این فرآیند به افزایش استحکام و دوام سقف کمک می کند و از بروز مشکلات ساختاری در آینده جلوگیری می نماید.
کلاف میانی
کلاف میانی به عنوان بخش کمکی در سیستم تیرچه بلوک قرار گرفته و به استحکام بیشتر سقف و توزیع یکنواخت بار کمک می کند. این بخش نقش پایداری بیشتر سازه و جلوگیری از ترک های طولانی مدت را ایفا می کند و به بهبود عملکرد کلی سقف کمک می نماید.
از کلاف میانی به منظور تقویت دیافراگم افقی ساختمان در امتداد عمود بر تیرچه ها و برای توزیع یکنواخت بار روی سقف تیرچه بلوک استفاده می شود. این کلاف ها به ایجاد ثبات و استحکام در سازه کمک می کنند. همچنین در محل هایی که بار منفرد وجود دارد، از کلاف میانی بتنی در جهت عمود بر جهت تیرچه ها بهره گیری می شود. این اقدامات به جلوگیری از تمرکز بار و ایجاد نقاط ضعف در سازه کمک می کنند و موجب بهبود عملکرد کلی ساختمان می شوند.
انواع تیرچه بلوک
سقف تیرچه بلوک بر اساس نوع تیرچه ها در دسته بندی های مختلفی قرار می گیرد که شامل تیرچه بتنی، کرومیت (فلزی)، تیرچه صنعتی و تیرچه پیش تنیده می شود. انتخاب نوع مناسب تیرچه بلوک به عوامل مختلفی همچون نوع سازه، میزان بار مورد نیاز و بودجه پروژه بستگی دارد.
تیرچه بتنی
تیرچه های بتنی یکی از متداول ترین انواع تیرچه ها هستند که از بتن مسلح شده با آرماتور ساخته می شوند. این تیرچه ها به دلیل مقاومت بالا و هزینه اقتصادی، در بسیاری از پروژه های ساختمانی کاربرد دارند. تیرچه بتنی به دلیل ترکیب خاص خود از بتن و فولاد می تواند مقاومت مناسبی در برابر نیروهای وارده ارائه دهد.
این نوع تیرچه، یکی از رایج ترین انواع تیرچه در ایران محسوب می شود که ساخت آن با استفاده از قالب های فلزی (موقت) و یا سفالی (دائمی) انجام می شود. این المان، از بتن و آرماتورهای فولادی به صورت از پیش ساخته تولید می شود و آرماتورها باید به یک خرپای با مقاومت ایستایی بالا متصل شوند. اگر سقف ها غیرفولادی باشند، استحکام و مقاومت آن ها بسیار پایین خواهد بود و تنها بار مرده سقف یا دال را افزایش می دهند. به همین دلیل، در قسمت کششی، فولاد جایگزین بتن می شود. تنها بتن پاشنه تیرچه در نواحی که قرار است فولادهای کششی قرار بگیرند، ریخته می شود. این عمل از نظر اقتصادی کاملاً مقرون به صرفه و رایج است و به بهبود عملکرد سازه کمک می کند.
تیرچه کرومیت (فلزی)
تیرچه های کرومیت که از جنس فولاد هستند، برای دهانه های بزرگ و ساخت وسازهای سنگین به کار می روند. این تیرچه ها به دلیل وزن سبک و استحکام بالا، گزینه ای مناسب برای پروژه هایی هستند که به تیرچه هایی با مقاومت بالا و دهانه بزرگ نیاز دارند.
نوع کرومیت، از تسمه ورقه ای با دو بال در نواحی تحتانی و فوقانی تشکیل شده است که استفاده از آن، سرعت اجرای سقف را به طرز قابل توجهی افزایش می دهد. طول این تیرچه تقریباً یک متر است و وزن آن حدود 10 کیلوگرم می باشد. این ویژگی ها باعث می شوند که تیرچه های کرومیت به گزینه ای مناسب برای پروژه های ساختمانی تبدیل شوند که به دنبال تسریع در روند اجرا هستند.
تیرچه صنعتی
تیرچه های صنعتی به صورت ماشینی و اتوماتیک تولید می شوند و به دلیل کیفیت بالا و دقت در تولید، معمولاً در پروژه های بزرگ و ساختمان های بلندمرتبه مورد استفاده قرار می گیرند.
به این نوع تیرچه، مکانیزاسیون نیز گفته می شود که از خرپای فلزی ساخته شده است. در این نوع تیرچه، میلگردهای برشی به وسیله نقطه جوش به آرماتورهای تحتانی و فوقانی متصل می شوند. این اتصال باعث افزایش استحکام و پایداری تیرچه می شود. قیمت تیرچه های صنعتی به طول و عرض آن ها وابسته است، که این ویژگی ها تأثیر زیادی بر هزینه کل پروژه های ساختمانی دارند. استفاده از تیرچه های مکانیزه به دلیل کیفیت بالاتر و سرعت اجرای بیشتر، در صنعت ساختمان رایج شده است.
تیرچه پیش تنیده
تیرچه های پیش تنیده با استفاده از کابل های فولادی که قبل از بتن ریزی تحت تنش قرار می گیرند، تقویت می شوند و به همین دلیل از مقاومت بیشتری برخوردارند. این نوع تیرچه ها بیشتر در پروژه هایی با نیاز به تحمل بارهای سنگین استفاده می شود.
برخی از تیرچه ها دارای مقطع سپری شکل بوده و به صورت پیش تنیده تولید می شوند. در این نوع تیرچه، میلگردهای تحتانی به وسیله دستگاه های مخصوص از قبل کشیده شده و تا زمانی که بتن کاملاً سخت شود، در این حالت باقی می مانند. این فرآیند پیش تنیدگی موجب افزایش ظرفیت باربری و کاهش تنش های خمشی در تیرچه می شود. این تیرچه ها به دلیل ویژگی های فنی و مهندسی خود، در پروژه های ساختمانی به ویژه در شرایطی که نیاز به مقاومت بالا وجود دارد، کاربرد فراوانی دارند.
اجرا تیرچه بلوک
برای ساخت این سقف، تعدادی تیر T شکل در کنار هم قرار می گیرند و بلوک ها در قسمت بالای سقف قرار می گیرند و تیرچه ها را به هم متصل می کنند. تیرچه ها می توانند بدون فندوله یا با فندوله باشند. بتن ریزی بر روی تیرچه ها موجب می شود که اجزای سقف به طور منظم کنار هم قرار بگیرند و یکپارچگی لازم را به دست آورند.در ابتدا، تیرچه های مورد نظر باید بر روی پل های اصلی که همان تیرهای فلزی هستند، قرار داده شوند. سپس فاصله بین تیرچه ها با بلوک های توخالی پر می شود. بعد از آن، میلگردهای تکمیلی نصب می شوند و سپس نوبت به بتن ریزی دال سقف ها می رسد.
پس از بتن ریزی، به مرحله شمع بندی می رسیم که در آن تکیه گاه های موقت ایجاد می شود. این مرحله با استفاده از ۴ تراش که به صورت عمود بر تیرچه ها قرار دارند، انجام می شود. در مرحله قالب بندی، آرماتورهای اصلی باید به اندازه ۱۰ تا ۱۵ سانتی متر باشند و با تیرهای اصلی درگیر شوند. همچنین، تیرچه های با جان باز نمی توانند قبل از یکپارچه شدن بتن، بار سقف را تحمل کنند.
مراحل ساخت سقف تیرچه بلوک
1.1 قرار دادن تیرچه بین دهانه ها
این مرحله، اولین مرحله اجرای سقف تیرچه بلوک است که در آن تیرچه ها به بالای دهانه حمل شده و بین دو دهانه مشخص قرار می گیرند. در اکثر موارد، فاصله بین تیرچه ها حدود ۵۰ سانتی متر در نظر گرفته می شود. حمل تیرچه ها باید با احتیاط کامل انجام شود تا به طور سالم بر روی تیرها قرار گیرند و بتن پاشنه نیز سالم و بدون شکستگی باقی بماند. دقت در این مرحله از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا هرگونه آسیب به تیرچه ها یا بتن پاشنه می تواند بر کیفیت و ایمنی سقف تأثیر منفی بگذارد.
2.1 شمع بندی زیر تیرچه ها
در این مرحله، شمع ها باید در فواصل بین ۱ تا ۱.۲۰ متر زیر تیرچه ها قرار گیرند. شمع بندی باید به گونه ای انجام شود که خیز مناسبی به میزان یک دویستم دهانه به سمت بالا در نظر گرفته شود. همچنین، در جهت عمود بر تیرچه ها، نیاز است از الوارهای ۴ تراش چوبی استفاده شود که در فواصل حداکثر ۱.۵ متری قرار گیرند. این کار موجب ایجاد استحکام لازم برای تحمل بارهای وارد شده به تیرچه ها می شود و از بروز هرگونه ناپایداری در سازه جلوگیری می کند. دقت در تنظیم و نصب شمع ها برای حفظ تراز و پایداری سقف از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
3.1 قراردادن بلوک ها در میان تیرچه ها
در این مرحله، باید تمامی فواصل خالی بین تیرچه ها با فوم های یونولیتی پر شود و دقت شود که این فوم ها از نظر اندازه کامل و بی نقص باشند. بلوک ها و یونولیت تنها به عنوان قالب سقف تیرچه بلوک استفاده می شوند و نقش دیگری در ساختار سقف ندارند. این فرآیند اطمینان می دهد که فضای بین تیرچه ها به درستی پر شده و بارهای سقف به طور یکنواخت توزیع شوند.
4.1 قراردادن میلگردهای افت و حرارت
پس از اتمام مراحل نصب بلوک ها، لازم است تا میلگردهای افت و حرارت را قبل از بتن ریزی قرار دهیم. این میلگردها که باید دارای حداقل قطر ۶ میلی متر باشند، برای جلوگیری از نشست و ترک خوردگی سقف به کار می روند. آرماتورهای افت و حرارت به گونه ای قرار می گیرند که در امتداد طول تیرچه ها و به فاصله ۵۰ سانتی متر از مرکز بلوک ها نصب شوند. همچنین، در راستای عمود بر تیرچه ها باید این میلگردها به فاصله ۳۰ سانتی متر از یکدیگر قرار گیرند. این کار به تقویت اتصال بین بتن و میلگردها کمک کرده و از بروز تنش های ناشی از تغییرات حرارتی و جمع شدگی جلوگیری می کند.
5.1 گذاشتن میلگرد کلاف
در این مرحله، میلگرد کلاف به منظور جلوگیری از عملکرد تکی تیرچه ها در دهانه های بزرگ قرار می گیرد. کلاف های عرضی برای ایجاد یکپارچگی در سقف استفاده می شوند و باعث افزایش استحکام و مقاومت سقف می گردند. این کلاف ها بارهای غیر یکنواخت را به خوبی توزیع کرده و از ایجاد نقاط ضعف در ساختار سقف جلوگیری می کنند.
6.1 کار گذاشتن میلگرد منفی
دو نکته مهم در زمان طراحی تیرچه ها وجود دارد که باید به آن توجه شود:
- اتصال تیرچه به تیر فلزی یا بتنی به صورت مفصل: در این نوع اتصال، آرماتور به عنوان آرماتور دوخت محاسبه می شود. برای این منظور، میلگرد با حداقل قطر 8 و حداکثر 12 سانتی متر کافی است. اگر تیرچه به عمق 15 سانتی متر در تیر بتنی فرو رود، نیازی به استفاده از آرماتور دوخت نیست.
- اتصال تیرچه به تیر فلزی یا بتنی به صورت گیردار: در این مورد، به طراحی آرماتور مماس منفی نیاز است. این نوع اتصال به مقاومت بیشتر و جلوگیری از حرکت تیرچه ها تحت بارهای مختلف کمک می کند.
این مراحل و نکات طراحی، اطمینان حاصل می کنند که سقف تیرچه بلوک به طور ایمن و مؤثر عمل کند و بارهای وارده را به خوبی تحمل نماید.
7.1 قالب بندی اطراف تیرچه ها
برای قالب بندی اطراف تیرچه ها می توان از دو نوع قالب استفاده کرد: قالب فلزی و قالب چوبی. در اکثر موارد، استفاده از قالب فلزی به دلیل سفت و محکم بودن و عدم جابجایی آن در هنگام بتن ریزی، ترجیح داده می شود. این نوع قالب ها به خوبی بار بتن را تحمل کرده و کمک می کنند تا شکل و سطح نهایی سقف به طور دقیق حفظ شود.
8.1 ایجاد سقف کاذب
برای ایجاد سقف کاذب، قبل از بتن ریزی، میلگردهای L شکل باید از سوراخ های بلوک ها به صورت آویز عبور داده شوند. استفاده از میلگردهای شاخه ای در این مرحله توصیه می شود، زیرا این نوع میلگردها باعث بهبود استحکام و یکپارچگی سقف کاذب خواهند شد و به دستیابی به نتیجه مطلوب تر کمک می کنند.
9.1 بتن ریزی
اصول و قواعد بتن ریزی شامل موارد زیر است:
- عدم جوش آرماتورها به تیرهای فلزی: این کار به جلوگیری از آسیب به ساختار تیر و ایجاد نقاط ضعف کمک می کند.
- ایجاد شناژ افقی روی دیوار باربر: این شناژ به توزیع یکنواخت بار بر روی دیوار کمک می کند.
- قرارگیری در حوضچه های آب: این مرحله برای حفظ رطوبت بتن و جلوگیری از ترک خوردگی ضروری است.
- تعیین میزان لرزش بعد از بتن ریزی: لرزش مناسب بتن موجب می شود تا تمام فضاهای خالی پر شود و پیوستگی بتن حفظ شود.
- جداسازی قالب: در مورد قالب فلزی (موقت)، پس از سخت شدن بتن، قالب جدا می شود و معمولاً تا چند روز در حوضچه آب قرار می گیرد. اما اگر قالب از نوع سفالی باشد (دائمی)، همراه بتن باقی می ماند و نیز باید چند روز در حوضچه آب قرار گیرد تا بتن به خوبی عمل آوری شود.
این مراحل به اطمینان از اجرای صحیح و مؤثر سقف تیرچه بلوک کمک می کند و کیفیت نهایی سازه را بهبود می بخشد.
مزایا و معایب تیرچه بلوک
استفاده از تیرچه بلوک در پروژه های ساختمانی مزایا و معایب خاص خود را دارد که در زیر به تفصیل بررسی می شود:
مزایا تیرچه بلوک
- امکان اجرای همزمان چند سقف: این سیستم به شما اجازه می دهد تا چندین سقف را به صورت همزمان اجرا کنید، که باعث افزایش سرعت پروژه می شود.
- استفاده از بلوک یا یونولیت: این کار به کاهش مصرف بتن کمک می کند و در نتیجه، هزینه ها را کاهش می دهد.
- وزن سبک و حمل و نقل آسان: تیرچه بلوک ها به دلیل وزن سبک خود، حمل و نقل و جابجایی آسان تری دارند.
- خاصیت عایق حرارتی، صوتی و رطوبت: این سیستم به خوبی می تواند حرارت و صدا را عایق کند و از نفوذ رطوبت جلوگیری کند.
- سرعت بالا و نصب آسان: اجرای این نوع سقف به دلیل سادگی و سرعت بالا، زمان کمتری نیاز دارد.
- مقاومت بالا در برابر عوامل طبیعی: تیرچه بلوک ها مقاومت مناسبی در برابر باد و زلزله دارند.
- کاربرد در انواع پروژه های ساختمانی: این سیستم در پروژه های مختلف عمرانی و ساختمانی قابل استفاده است.
- کاهش مصرف مصالح ساختمانی: مصرف مصالحی چون گچ و سیمان در این سیستم کاهش می یابد.
- مقاومت بالا در برابر نیروهای وارده: این نوع سقف به خوبی می تواند نیروهای وارده را تحمل کند.
- مقاوم در دمای بالا و آتش سوزی: تیرچه بلوک ها در برابر دماهای بالا و آتش سوزی مقاومت خوبی دارند.
- کاهش مصرف فولاد و آرماتور: در مقایسه با سقف های دیگر، مصرف فولاد و آرماتور کاهش می یابد.
- کاهش هزینه های پایه: این سیستم می تواند به کاهش هزینه های کلی پروژه کمک کند.
معایب تیرچه بلوک
- مواد سمی در آتش سوزی: در صورت آتش سوزی، یونولیت ها ممکن است مواد سمی تولید کنند که خطرناک است.
- عدم امکان اجرا در سقف های مثلثی و قوسی شکل: طراحی های خاص مانند سقف های مثلثی یا قوسی شکل با این سیستم امکان پذیر نیست.
- امکان ترک خوردن کچ: در طولانی مدت، ممکن است کچ دچار ترک خوردگی شود.
- صلبیت کمتر نسبت به دال بتنی: نسبت به سقف های دال بتنی، صلبیت کمتری دارد.
- ایمنی ناکافی به دلیل میلگردهای تکه شده: استفاده از میلگردهای تکه شده و جوش خورده ممکن است ایمنی سقف را کاهش دهد.
- محدودیت در حداکثر دهانه: حداکثر دهانه قابل اجرا برای این نوع سقف 8 متر است.
- کاهش مقاومت در زلزله: باریک شدن مقطع تیرچه ها ممکن است مقاومت سقف در زمان زلزله را کاهش دهد.
- امکان شکستن پاشنه تیرچه: تیرچه ها ممکن است در معرض شکستگی پاشنه قرار بگیرند.
- نظارت کیفی نامناسب: به دلیل تولید در کارگاه، ممکن است نظارت کیفی مناسبی بر روی تیرچه ها وجود نداشته باشد.
- عدم امکان ویبره کردن بتن زیر تیرچه: این امر می تواند به عدم یکنواختی بتن منجر شود.
با توجه به این مزایا و معایب، تصمیم گیری درباره استفاده از تیرچه بلوک باید با دقت و بر اساس نیازهای پروژه صورت گیرد.