برای اینکه ساختمان هایی که میسازیم مقاومت زیادی داشته باشند باید از داربست مقاوم استفاده کنیم. با توجه به این که تصاویر متعددی از زلزله‌های اخیر ایران و ترکیه منتشر شده است، احتمالا همه‌ی ما بارها آوارهای بتنی ساختمان‌ها و برج‌های بلند تخریب شده را دیده‌ایم. به نظر شما چگونه این بتن‌های سنگین در ارتفاعات یک برج قرار می‌گیرند؟ هر ساختمانی هنگام ساخت به فونداسیون‌های متعددی نیاز دارد که یکی از آن‌ها داربست زیر بتن می‌باشد.
چه زمانی باید از داربست زیر بتن استفاده کرد؟
معمولا در پروژه‌های گران و با ریسک مالی زیاد یا ساختمان‌هایی که با انسان‌های زیادی سر و کار دارند از شمع بتنی استفاده می‌شود. این فونداسیون زمانی انتخاب می‌گردد که خاک تحمل بار و مقاومت برش بسیار محدودی دارد. اما در برخی موارد مانند ارتفاع بیش از 3 متر، کنسول سقف و یا سقف‌های ضخیم امکان استفاده از شمع نیست. لذا داربست‌های زیر بتن به کمک معماران و پیمانکاران ساختمانی می‌آیند.
مقایسه نصب شمع و داربست زیر بتن
- مقاومت اسکافلدهایی که به خوبی طراحی شده اند، نسبت به شمع بیشتر است.
- برای بالا بردن مقاومت باید پایه‌ها را به هم نزدیک کرد در نتیجه تعداد پایه‌ها و به دنبال آن هزینه ساخت و نصب سازه نیز بالا می‌رود. بنابراین داربست زیر سقف از جمله فونداسیون‌های گران قیمت به حساب می‌آید.
- طراحی و نصب اسکافلدها به تخصص و دانش بیشتری نیاز دارد.
داربست زیر بتن چیست؟
این نوع از داربست‌ها سازه‌هایی فلزی هستند که برای قالب بندی بتن و به عنوان زیر ساز بتن به کار می‌روند. با توجه به این که این سازه‌ها به جای شمع مورد استفاده قرار می‌گیرند به آن‌ها شمع بتن، زیر پودری و یا کفراژ زیر بتن نیز گفته می‌شود.
انواع اسکافلد زیر بتن
سوالی که ممکن است اینجا برای شما پبش بیاید این است که فرق اسکافلد و داربست چیست برای متوجه شدن تفاوت آن ها حتما این مقاله رو مطالعه کنید. پیش از نصب هرگونه سازه‌ای زیر بتن، افراد بایستی بهترین شیوه کاری را با توجه به نیاز خود انتخاب کنند. دو نوع اسکافلد رایج و مورد استفاده برای بتن ریزی به این ترتیب می‌باشند:
چکشی
این داربست‌ها نحوه‌ی نصب بسیار راحت و آسانی دارند چرا که اتصالات آن‌ها با استفاده از چکش و فشار دست برقرار می‌شوند. داربست چکشی یکی از پرکاربردترین داربست ها است، لذا سرعت اجرای آن‌ها بسیار سریع است و در همان روز سقف زنی می‌توان آن‌ها را دایر کرد. تعدادی لوله فولادی با اندازه یک تا 3 متر به عنوان پایه قرار می‌گیرند که هر کدام از آن‌ها شامل اتصالات متعددی هستند. هنگامی که داربست‌های افقی به سازه‌های عمودی وصل می‌گردند، این اتصالات باید باز و پس از برقراری اتصال، مجددا با چکش بسته شوند.
مثلثی
اسکافلدهای مثلثی دارای فریم‌های مثلثی هستند. عرض آن‌ها حدود 120 سانتی‌متر است در حالی که ارتفاعشان بین 50 تا 120 متر متغیر می‌باشد. فریم‌های مثلثی از طریق نر و مادگی موجود در انتهای لوله‌ها به یکدیگر متصل می‌شوند و قاب‌های چهارگوشی را به وجود می‌آورند. لازم به ذکر است که این اسکافلدها مانند نمونه‌های قبلی سرعت نصب و اجرای بالایی دارند.
طراحی اصولی قالب داربست
قالب‌ها باید به گونه‌ای طراحی شوند که تحمل وزن بتن مرطوب، اقلام تقویت کننده، تجهیزات کاری و مهندسی و همچنین کارکنان و تکنسین‌های ساختمانی را داشته باشند. طراح در کار خود باید نرخ ریزش را در نظر بگیرد و بررسی کند که قالب‌ها و تکیه گاه‌ها دقیقا همان‌طور که باید ساخته شده‌اند و کاملا محکم در سر جای خود نصب گشته‌اند. هنگام طراحی سازه اگر افراد به نوع زمین هم توجه داشته باشند نتیجه بهتری به ارمغان می‌آید. اما به هر حال باید از اعمال بار بیش از حد به داربست خوددار کرد.
چرا باید از داربست زیر بتن استفاده کرد؟
داربست زیر بتن به عنوان یک پشتیبان اصلی برای بتن کاربرد دارد و وظیفه آن این است که بتن را در زمان خشک شدن نگه دارد و از آن در برابر تغییرات حرارتی و سایر شرایط محیطی محافظت کند. همچنین اسکافلد زیر بتن مانع از ترکیدگی و تغییر شکل بتن می‌شود. با استفاده از این سازه، عمق و عرض بتن افزایش می‌یابد در نتیجه قوی‌تر و پایدارتر خواهد بود.
دو شیوه نصب رایج
نصب داربست زیر بتن در مجموع به شیوه قابل اجرا می‌باشد:
روش اول
در این روش وزن سازه کم است اما ارتفاع زیادی دارد (تا ارتفاع 5 متر). داربست‌ها باید با ارتفاعی طراحی و نصب شوند که شمع‌ها بتوانند بر روی تخته‌ها قرار بگیرند. معمولا داربست‌ها تا ارتفاع سه متر را پشتیبانی می‌کنند و شمع‌ها فضا و ارتفاع باقی مانده را پوشش می‌دهند.
روش دوم
در این روش باید ضمن در نظر گرفتن ضخامت قالب، تراز روی زمین و زیر سقف را محاسبه کرد و سپس قالب بندی مناسب را فراهم نمود.
مراحل اجرای نوع دیگری از اسکافلدهای زیر بتن
البته داربست زیر بتن به شیوه‌ی دیگری نیز قابل اجرا است که در سازه‌های خاصی مورد استفاده قرار می‌گیرند:
- ابتدا یک چاله عمیق و با عرض کافی در زمین حفر می‌شود. اندازه چاله باید به شکلی باشد که اسکافلدها به راحتی در آن قرار بگیرند.
- سپس داربست‌ها با کمک چسب بتن به سطح خاک چسبانده می‌شوند. این چسب‌ها به صورت پودر یا مایع در دسترس هستند. چسب بتن پس از این که با آب مخلوط گشت یک لایه چسبناک و مناسبی را برای استقرار محکم سازه‌ها فراهم می‌کند.
قطعات داربست به یکدیگر چسبانده می‌شوند و سازه نهایی تکمیل می‌گردد. - در این مرحله داربست‌ها با اتصالات مخصوصی به ستون‌های بتنی متصل می‌شوند.
- در انتها بتن مورد نیاز برای ساخت سازه اصلی بر روی چاله ریخته می‌شود. در این مرحله، بتن باید به صورت یکپارچه در سراسر چاله و داربست‌ها پخش گردد تا در آینده به عنوان پایه و بستری محکم برای ساختمان عمل کند.
نکته: در این روش برای استفاده از داربست زیر بتن به عنوان پشتیبان سقف، باید آن را به شکلی صحیح و محکم به دیوارهای پیرامونی یا ستون‌های موجود در ساختمان متصل کنید.
البته شرکت‌هایی که در کار طراحی و نصب داربست‌های زیر بتن می‌باشند خودشان در مورد شیوه‌ی نصب و اجرای سازه‌ها تصمیم می‌گیرند. لذا لازم است که کار خود را به شرکت‌های معتبر بسپارید.
نکات مهم نصب
- پیش از شروع کار، سازه را از نظر وجود شکستگی یا خوردگی بررسی نمایید.
- در شرایط بارندگی و طوفانی فرایند نصب و اجرا را متوقف کنید.
- نصب اسکافلد باید توسط تکنسین‌های آموزش دیده انجام شود چرا که نصب نامناسب می‌تواند خسارات جانی و مالی زیادی را به بار آورد.
- نصابان حتما باید از وسایل ایمنی و حفاظتی استفاده نمایند.
- ابزارها و متریالها را از بالا به پایین یا پایین به بالا پرتاب نکنید.
- با توجه به بار وارده هنگام سقف زدن فواصل پایه‌های داربست را به درستی مشخص نمایید.
- اگر خاک استحکام کافی نداشت از کفشک و چهار تراش بهره ببرید.
- در هنگام نصب داربست حتما به قوانین ایمنی داربست باید توجه شود.
