فارسییونولیت یا پلی‌استایرن انبساطی با نام پلاستوفوم نیز شناخته می‌شود. این ماده به علت داشتن ویژگی‌‌هایی همچون عایق برودتی و حرارتی، وزن سبک، نفوذناپذیری در برابر آب، ضدضربه و بادوام بودن و … در صنایع گوناگون بسته‌بندی و ساختمان‌سازی، ساخت راهآهن و … کاربرد دارد. بلوک‌های یونولیتی برای ساختمان‌سازی به دلیل سبک و کم‌هزینه بودن، موردتوجه ویژه انبوه‌سازان واقع شده است. در صورت رعایت الزامات ایمنی یونولیت از قبیل مقاومت مصالح، رواداری‌های ابعادی، و روش اجرایی مناسب، این متریال عملکرد مناسبی خواهد داشت. بنابراین بلوک‌های تولید شده باید مشخصات به خصوصی داشته باشند و در اجرای عملیات ساخت‌وساز نیز باید از روش‌های صحیحی استفاده شود. همچنین سیستم سقف تمام شده، درست مانند سایر سیستم‌های ساختمانی، باید با مقررات ملی ساختمان و کلیه آئین‌نامه‌ها و ضوابط مصوب مربوطه مطابقت کند. در ادامه این مطلب الزامات اصلی ایمنی یونولیت را بررسی می‌کنیم.
استاندارد بودن از مهم‌ترین الزامات ایمنی یونولیت است. جالب است بدانید در ایران تنها 10 واحد تولیدی وجود دارند که دارای گواهینامه فنی تولید بلوک‌های یونولیتی پلی‌استایرن هستند. اغلب بلوک‌های در دسترس در بازار ایران استانداردهای لازم را ندارند و استفاده از آنها در ساختمان خسارات سنگینی را به دنبال دارد.
علت غیراستاندارد بودن اغلب یونولیتهای تولیدی به‌اصطلاح صرفه‌جویی تولیدکنندگان در استفاده از مواد اولیه کافی و مرغوب در تولید این متریال است. همین امر موجب شده بیش از نیمی از یونولیتهای بازار ایران برای صنعت ساختمان مناسب نباشند و فقط برای بسته‌بندی مناسب هستند. یونولیتهای غیراستاندارد در برابر حرارت مقاومت بسیار کمی دارند و در صورت اشتعال حجم خود را از دست می‌دهند. یونولیت غیراستاندارد حتی در صورت بروز اتصالی معمولی در سیم‌کشی ساختمان، سریعا ذوب می‌شود و گازی سمی و بسیار خطرناک آزاد می‌کند که حتی منجر به مرگ خواهد شد. نوع غیراستاندارد یونولیت به‌ظاهر با هدف سبک‌سازی، کاهش اثرات زلزله و صرفه‌جویی اقتصادی استفاده می‌شود. اغلب سازندگان به دلایل اقتصادی و همچنین عدم نظارت مراجع ذی‌صلاح از یونولیت استاندارد استفاده نمی‌کنند؛ بنابراین نظارت دستگاه‌های ذی‌ربط بر این مسئله الزامی است.تنها یونولیت مجاز در صنعت ساختمان، یونولیتهای دارای مواد کندسوز است
الزامات ایمنی یونولیت در برابر آتش
به‌منظور حفاظت از بلوک‌ها و همچنین جلوگیری از برخورد حریق احتمالی با آنها، باید زیر سقف توسط پوشش مناسبی محافظت شود. این پوشش باید به تیرچه‌ها و تیرها متصل شود. قابل‌ذکر است اتصال مستقیم به بلوک مانند گچ‌کاری روی بلوک مستقیما و بدون استفاده از اتصالات مکانیکی به‌تنهایی مجاز نیست. در هر ساختمان دیوارهای بین واحدهای مستقل باید در برابر آتش مقاومت مطلوبی داشته باشند. دیوارها باید از لایه بلوک‌های یونولیتی عبور کنند و تا زیر سقف سازه‌ای ادامه یابند. یا اینکه باید از مصالح ضدحریق استفاده شود؛ به‌طوری‌که در این قسمت بلوک‌های پلی‌استایرن بین دو فضای مجاور هم پیوستگی نداشته باشند تا از گسترش حریق بین دو فضای جدا شده توسط دیوار مقاوم در برابر حریق جلوگیری شود.
از مهم‌ترین الزامات ایمنی یونولیت در برابر آتش‌سوزی، استفاده از یونولیتی است که از مواد کند سوزکننده یا خود خاموش‌کننده در آنها استفاده شده باشد. طبق گواهینامه فنی تمام کارخانه‌های سازنده یونولیت باید از مواد کند سوزکننده در ساخت یونولیت استفاده کنند چون این مواد روند سوختن یونولیت را هنگام آتش‌سوزی کند می‌کنند.
نگهداری بلوک های یونولیتی
بلوک‌های یونولیتی باید دور از مواد قابل اشتعال و دور از محل عملیات ساختمانی نگهداری شوند تا از سرایت حریق یا شعله احتمالی به انبار اصلی جلوگیری شود. محل نگهداری یونولیت باید به‌گونه‌ای باشد که از تماس یا ریزش براده‌های داغ ناشی از جوشکاری با بلوک‌ها جلوگیری شود. رعایت الزامات ایمنی در به‌کارگیری یونولیت ضروری است.
الزامات مکانیکی استفاده از یونولیت
هر فوم سقفی به‌ازای طول مشخصی که دارد باید حداقل مقاومتی را داشته باشد. خواصی مثل میزان مقاومت بلوک‌های سقفی، چگال بودن و همچنین کیفیت مواد اولیه سازنده بلوک سقفی، حین انجام آزمایش‌های کنترل کیفیت بررسی می‌شوند. چون با تغییر دما، طول بلوک‌ها و مصالح فلزی تغییر می‌کند، رعایت این الزامات ایمنی یونولیت بسیار ضروری است. به علت تفاوت طول و عرض انواع بلوک‌های سقفی یونولیتی با یکدیگر، اصول و شیوه نصب آنها نیز با یکدیگر فرق دارد. مهندسان نسبت به این اصول و تفاوت آنها آگاه هستند و آنها را رعایت می‌کنند. به نکات زیر توجه کنید.
- در صورت استفاده از بلوک‌های یونولیتی کوتاه‌تر از 30 سانتی‌متر، احتمال شکستن بلوک‌ها وجود دارد؛ بنابراین ارائه و مصرف بلوک‌های کوتاه‌تر از 30 سانتی‌متر ممنوع است.
- ظاهر بلوک باید کاملا سالم و یکپارچه باشد و سطح بلوک صاف باشد.
- نباید بین دانه‌های استایرن فاصله وجود داشته باشد.
رواداری
حداکثر رواداری ضخامت، عرض و طول بلوک از مقدار اسمی اعلام شده به شرح زیر است:
- طول بلوک در هر نقطه: 5±میلی‌متر به‌ازای هر متر
- عرض بلوک:±3 میلی‌متر تفاوت با عرض اسمی اعلام شده
- ضخامت بلوک:حداکثر ±3 میلی‌متر تفاوت با ضخامت اسمی اعلام شده
باتوجه‌به ابعاد متنوع یونولیت، اتصال آنها دارای اصول ویژه و متنوعی است
نتیجه‌گیری
یونولیت ویژگی‌های متنوعی دارد و این مسئله موجب کاربرد گسترده آن در صنعت ساختمان شده است. خواص متنوع فیزیکی و شیمیایی این متریال آن را به یکی از مهم‌ترین مصالح ساختمانی تبدیل کرده است که امروزه طرفداران زیادی دارد. اما رعایت الزامات ایمنی واجب و ضروری است.
استفاده از بلوک‌های یونولیت سقفی ضوابط خاصی دارد. نمی‌توان از هر نوع فوم سقفی دلخواه در پروژه‌های ساختمانی استفاده کرد. تنها دسته‌ای از بلوک‌ها قابلیت استفاده ساختمانی دارند که برچسب کندسوز کننده یا خود خاموش شو داشته باشند. لازم به ذکر است پلی‌استایرن منبسط شده برای فعالیت ساختمانی مناسب نیست.
دیگر نکته قابل‌توجه که از مهم‌ترین الزامات ایمنی یونولیت به شمار می‌آید، این است که بلوک‌ها و ورقه‌های یونولیتی استفاده شده در هر یک از قسمت‌های ساختمان نباید با واحد دیگر ارتباط داشته باشند و در امتداد طبقه دیگر قرار بگیرند. همه بلوک‌های یونولیتی در هر طبقه باید به‌صورت مجزا قرار بگیرند، تا از انتقال حریق از واحدی به واحد دیگر جلوگیری شود.
وجود هرگونه حفره اضافی یا شیار در اتصال فوم سقفی در سقف و ورق یونولیتی در دیوارها باعث گسترش آتش‌سوزی و آسیب رساندن به واحدهای دیگر ساختمان می‌شود. در صورت وجود حفره یا شیار توسعه آتش‌سوزی سرعت می‌گیرد.